ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΑΤΑΔΥΣΗ

Το σώμα μας περιέχει 40 με 75% νερού και αυτή η ισορροπία της ποσότητας πρέπει να διατηρηθεί σχετικά σταθερή στο σώμα κατά την διάρκεια της κατάδυσης. Ούρα παράγονται για την εξάλειψη των αποβλήτων του αζώτου από το μεταβολισμό των πρωτεϊνών στην τροφή μας. Ως εκ τούτου, μια δίαιτα υψηλής πρωτεΐνης θα αυξήσει την ποσότητα των ούρων που θα παράγονται και θα μας προδιαθέτει σε αφυδάτωση.

Ο ευκολότερος τρόπος για να καθορίσουμε τα επίπεδα ενυδάτωσης είναι να παρατηρήσουμε το χρώμα των ούρων μας. Σκούρο κίτρινο ή πορτοκαλί στα ούρα σημαίνει ότι τα νεφρά σας προσπαθούν να εξοικονομήσουν νερό και η συγκέντρωση των ούρων είναι όσο το δυνατόν περισσότερη. Αυτό σημαίνει ότι είστε αφυδατωμένοι. Πολύ ανοιχτό κίτρινο ή άσπρο στα ούρα σημαίνει ότι τα νεφρά σας έχουν εξαλείψει το πλεόνασμα νερού από το σώμα και ότι είστε καλά ενυδατωμένοι.

Αν έχετε φαινόμενα χρόνιας αφυδάτωσης η συγκέντρωση στα ούρα σας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σχηματισμού πέτρας στα νεφρά και τον κίνδυνο εμφάνισης λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Ως εκ τούτου, όλοι πρέπει να προσπαθήσουν να παραμείνουν καλά ενυδατωμένοι και να παράγουν μεγάλο όγκο ούρων. Πίνοντας δύο λίτρα νερό την ημέρα (εκτός από οτιδήποτε άλλο ποτό), θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος στους περισσότερους ανθρώπους σε εύκρατα κλίματα.

Αφυδάτωση απλά ορίζεται ως η μείωση της περιεκτικότητας σε νερό. Το ερώτημα που τίθεται είναι πόση απώλεια νερού μπορούμε να ανεχθούμε; Εάν ένα άτομο χάνει 1% του σωματικού του βάρους οφείλεται σε αφυδάτωση, η θερμοκρασία του θα είναι σημαντικά υψηλότερη κατά τη διάρκεια της άσκησης σε σχέση με την ίδια άσκηση χωρίς αφυδάτωση. Σε ένα πείραμα 1,9% ποσοστό αφυδάτωσης συσχετίστηκε με μείωση 22% σε απόδοση αντοχής και 10% μείωση στην μέγιστη πρόσληψη του οξυγόνου. Στο ίδιο πείραμα το 4,3% αφυδάτωσης είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση 48% της αντοχής και κατά 22% μείωση στην μέγιστη αξιοποίηση του οξυγόνου. Για να το θέσουμε αλλιώς, ένας αθλητής που ασκείτε μια ζεστή ημέρα μπορεί να χάσει εύκολα 5% του βάρους του. Μαραθωνοδρόμοι χάνουν συχνά 6 έως 10% του σωματικού τους βάρους κατά τη διάρκεια του αγώνα και αντίστοιχα παλαιστές ή αρσιβαρίστες μπορεί να χάσουν σκόπιμα 9 έως 13% του σωματικού τους βάρους πριν από ένα αγώνα για να μειώσουν τα κιλά τους. Περιττό να πούμε ότι και οι δύο ομάδες των αθλητών προσπαθούν να ενυδατωθούν όσο το δυνατόν πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Ήπια αφυδάτωση του 5% συνήθως συνοδεύεται από αυξημένο καρδιακό ρυθμό, ξηροστομία, μειωμένη παραγωγή ούρων, απώλεια της όρεξης, ναυτία, δυσκοιλιότητα, ευερεθιστότητα, κόπωση, υπνηλία και μερικές φορές δίψα (προσοχή, η δίψα δεν είναι δείκτης αφυδάτωσης και δεν είναι πάντα παρούσα).

Μέτρια αφυδάτωση από 5 έως 10% συνήθως οδηγεί σε πονοκέφαλο, ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή και μούδιασμα. Σοβαρή αφυδάτωση από 10 έως 20% έχει επίσης οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις, παραλήρημα και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Η μέτρια και σοβαρή αφυδάτωση συχνά απαιτούν νοσηλεία και ενδοφλέβια υγρά αντικατάστασης, ενώ η ήπια αφυδάτωση συνήθως μπορεί να θεραπευθεί με χορήγηση υγρών από το στόμα. Ένας μύθος είναι ότι οι άνδρες έχουν περισσότερους ιδρωτοποιούς αδένες από τις γυναίκες. Αυτό δεν είναι αλήθεια, ωστόσο οι άνδρες τείνουν να αρχίζουν να ιδρώνουν σε χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος. Ας θυμηθούμε πάντως ότι οι άνδρες τείνουν να έχουν υψηλότερο ποσοστό νερού στο σώμα τους από τις γυναίκες, ενώ το σχετικό ποσοστό του ιδρώτα είναι πιθανώς παρόμοιο.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να αποφύγετε την αφυδάτωση κατά την κατάδυση. Ένας είναι το γεγονός να μπορείτε να είστε σε θέση να τελειώσετε με ασφάλεια τη βουτιά σας. Όταν το σώμα είναι αφυδατωμένο έχει μια πολύ μειωμένη ικανότητα για να παράγει έργο. Όταν η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται το σώμα αντιδρά με τον αναπροσανατολισμό του αίματος στο δέρμα για την εξάλειψη της θερμότητας και αυξάνει την εφίδρωση.
 
Εάν είστε αφυδατωμένοι θα έχετε μειωμένο όγκο αίματος. Εάν το αίμα κατευθυνθεί προς το δέρμα η αρτηριακή σας πίεση θα πέσει. Εάν στη συνέχεια επιχειρήσετε να κάνετε μια επίπονη εργασία (γρήγορο πέδιλο υποβρυχίως) περισσότερο αίμα θα κατευθυνθεί προς τους μύες που εργάζονται και τότε η αρτηριακή πίεση μπορεί να πέσει τόσο χαμηλά ώστε να λιποθυμήσετε δημιουργώντας πρόβλημα στον εαυτό σας με δυσάρεστα αποτελέσματα πολλές φορές. Το κολύμπι πίσω στο σκάφος ή η επιστροφή στην ακτή μπορεί να γίνει μια επίπονη διαδικασία, ειδικά το ανέβασμα μιας σκάλας πάνω στο σκάφος ή η μεταφορά του εξοπλισμού σας, πόσο μάλλον η αντιμετώπιση μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Προσοχή λοιπόν γιατί όλα αυτά αν είστε αφυδατωμένοι μπορεί να σας αναγκάσουν να χάσετε τις αισθήσεις σας.

Ένας άλλος λόγος που οι δύτες θα πρέπει να αποφύγουμε την αφυδάτωση είναι ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την νόσο από αποσυμπίεση (DCS). Η αφυδάτωση μειώνει τον όγκο του αίματος και την κυκλοφορία του, την αιμάτωση (ροή του αίματος) στους ιστούς και κατά συνέπεια την εξάλειψη του αδρανούς αερίου. Αν το αδρανές αέριο είναι μειωμένο, ο δύτης θα επιστρέψει στην επιφάνεια με περισσότερο ποσοστό στο σώμα του και συνεπώς αυξάνετε ο κίνδυνος για την ανάπτυξη της νόσου. Επίσης η αφυδάτωση αυξάνει το ιξώδες (το πάχος, το κολλώδες) του αίματος μας μειώνοντας έτσι την αιμάτωση ακόμη περισσότερο.

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι δύτες είναι σχεδόν πάντα αφυδατωμένοι μετά από μια κατάδυση (και συχνά πριν και κατά τη διάρκεια της κατάδυσης). Προσοχή, αφυδάτωση μπορεί να παρουσιαστεί λόγω της βύθισης στο νερό, λόγω του κρύου, της κατανάλωσης αλκοόλ ή καφεΐνης πριν από την κατάδυση. Η καφεΐνη συχνά προκαλεί περισσότερη αποβολή νερού με τα ούρα από ότι το ποτό. Το αλκοόλ από την μεριά του μειώνει την παραγωγή της γλυκόζης από το ήπαρ και παρεμβαίνει στη μείωση του νοητικού και κινητικού έλεγχου με αποτέλεσμα την ενίσχυση της επίδρασης της νάρκωσης.

Τεχνικά Θέματα

Νερό χάνεται επίσης μέσω της αναπνοής. Το αέριο που εισπνέουμε θερμαίνεται στη θερμοκρασία του σώματος μας και περιέχει 100% υγρασία από το χρόνο που χρειάζεται για να περάσει από τις κυψελίδες στους πνεύμονές μας. Το αέριο μέσα στη φιάλη κατάδυσης (ειδικά σε ψυχρές χώρες) δεν περιέχει σχεδόν καθόλου νερό και ως εκ τούτου μπορείτε να χάσετε ένα σημαντικό ποσό υγρών με αυτόν τον τρόπο. Υπολογίζεται σε μια κατάδυση αυτή η απώλεια να είναι περίπου 250mls (ένα φλιτζάνι) ανά 80 κυβικά πόδια αερίου. Σε μια τεχνική κατάδυση όπου χρησιμοποιούνται πολλές και διαφορετικών αερίων φιάλες η απώλεια αυτή μπορεί να γίνει σημαντική. Στους επαναπνευστήρες το αέριο που εισπνέετε έχει ήδη 100% υγρασία. Καθώς το αέριο κινείται μέσα από τους αναπνευστικούς βρόγχους χάνει από τη μια τη θερμότητα του, αλλά από την άλλη την κερδίζει πάλι καθώς περνά μέσα από το σύστημα καθαρισμού και ανταλλαγής του διοξειδίου του άνθρακα. Το καθαρό αποτέλεσμα είναι το αέριο να κρυώσει εκτός αν το νερό είναι πολύ ζεστό.

Σε μια ζεστή ημέρα οι δύτες μπορούν να χάσουν πολύ νερό μέσω του ιδρώτα και να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα υπερθέρμανσης πριν από την κατάδυση. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα σε χώρες όπου το νερό μπορεί να είναι πολύ κρύο, αλλά η θερμοκρασία του αέρα ζεστή. Ο δύτης που θα καταδυθεί βαθιά και για αρκετή ώρα πρέπει να φοράει πάντα μια ολόσωμη στολή υγρού τύπου ή μια στεγανή στολή με τα απαραίτητα ισοθερμικά εσώρουχα. Να προσπαθήσει να μπει στο νερό το συντομότερο όσο είναι ντυμένος, χαλαρώνοντας στην επιφάνεια και να δροσίζετε ενώ περιμένει το σύντροφο του. Καλό θα είναι να βοηθάνε τα ζευγάρια στο ντύσιμο για να μη συμβαίνει εφίδρωση.

Κατά τη διάρκεια της κατάδυσης ένας δύτης μπορεί να ζεσταίνεται αρκετά και να χάσει πολύ νερό μέσω της εφίδρωσης. Σε μια στολή υγρού τύπου ο δύτης θα έχει πλήρη άγνοια αυτής της απώλειας. Νερό, χυμοί και άλλα ποτά συχνά δεν είναι διαθέσιμα επάνω στο σκάφος και αυτό είναι ακόμα μια αιτία για την αφυδάτωση. Επίσης, ας μην ξεχνάμε τυχόν συμπτώματα εμετού / διάρροιας από μολύνσεις, ειδικά αν ταξιδεύετε στο εξωτερικό που επιτείνουν την αφυδάτωση.

Όπως καταλαβαίνετε οι δύτες συχνά ξεκινάνε μια βουτιά με κάποιο ποσό αφυδάτωσης και γίνονται σταδιακά πιο αφυδατωμένοι κατά τη διάρκεια της κατάδυσης. Πιστεύω ότι όλοι οι δύτες πάσχουν σε κάποιο βαθμό αφυδάτωσης μετά από κάθε κατάδυση.

Ο Δρ Κ. David Sawatzky (SC, CD, BMedSc, MSc, MD) είναι ειδικευμένος καταδυτικός γιατρός και σύμβουλος στο Υπουργείο Αμυντικής Έρευνας και Ανάπτυξης του Τορόντο. Υπήρξε αξιωματικός στο επιτελείο στρατού στην υπερβαρική ιατρική και αργότερα ιατρικός λειτουργός στο Garrison Support. Είναι μέλος και επιστημονικός σύμβουλος της IANTD από το 2000, ενώ είναι ενεργός σπηλαιοδύτης, δύτης trimix και κλειστού κυκλώματος. Κατέχει τον τίτλο εκπαιδευτής εκπαιδευτών.

Ελλήνισε και απέδωσε: Κώστας Ανδρεάδης

Αγοράστε το βιβλίο μου σε e-Book για Tablets / Smartphones / PC με λογαριασμό PayPal ή Credit Card
https://payhip.com/b/pS9s
...και σε έντυπη μορφή στο eBay https://www.ebay.com/usr/nostalgia.gr με δωρεάν μεταφορικά για Ελλάδα και Κύπρο!