ΠΡΟΣΩΠΑ: ''ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΘΡΥΛΟ''
Είκοσι χρόνια κλείνουν σήμερα που η καταδυτική κοινότητα έχασε έναν θρύλο των αυτόνομων καταδύσεων, έναν απο τους μεγαλύτερους δύτες όλων των εποχών. Εναν πρωτοπόρο των καταδύσεων και της εξερεύνησης νέων ορίων. Τι λόγια να βρείς για να περιγράψουν τον Sheck Exley; Οτι και να πεί κανείς θα είναι λίγο. Αλλωστε έχουν γραφτεί τόσα πολλά. Επέλεξα να μεταφράσω, να αποδόσω όσο γίνεται πιο γλαφυρά το άρθρο του φίλου του Jim Bowden, σαν ένα φόρο τιμής απο εμένα στη μνήμη του.
(Μεταφράζωντας αυτό το άρθρο δεν μπορούσα να μην θυμηθώ ότι περάσανε 20 ολόκληρα χρόνια απο τότε που νέος δύτης διάβαζα στο περιοδικό ''Κατάδυση'' τα γεγονότα για την απώλεια του και πόσο με είχε συνεπάρει τότε. Συνειδητοποίησα 2 πράγματα: πρώτον ότι μεγάλωσα και ο χρόνος περνάει σαν νερό, δεύτερον οτι υπήρχαν τότε άνθρωποι και ένα περιοδικό στην Ελλάδα που ασχολούνταν σε αντίθεση με σήμερα που δεν υπάρχει ούτε το ένα, ούτε το άλλο!)
Καλή ανάγνωση!
REMEMBERING A LEGEND - SHECK EXLEY / 20 YEARS
By Jim Bowden
Μεξικό, 6 Απριλίου 1994.
Ο Sheck Exley μέντορας και φίλος μου και εγώ είμαστε έτοιμοι να βουτήξουμε βαθύτερα από οποιονδήποτε άλλον είχε ποτέ καταδυθεί ανεξάρτητα και μόνος του με αυτόνομες συσκευές πέρα απο τα όρια. Ο Sheck δεν επέστρεψε ποτέ ζωντανός απο αυτή την κατάδυση.
Δεν ξέρω αν άξιζε τον κόπο και το ρίσκο να χαθεί ο μεγαλύτερος εξερευνητής δύτης του κόσμου σε μια βουτιά που το είδος της ήταν να πάμε βαθύτερα απο οποιονδήποτε άλλο. Είναι εύκολο να αμφισβητήσεις την αξία κάθε προσπάθειας όταν συμβαίνει ένας θάνατος. Όταν ο Chris Bonnington, ορειβάτης και συγγραφέας του ''Quest to Adventure'' ρωτήθηκε αν οι θάνατοι φίλων και γνωστών του σε ατυχήματα στην αναρρίχηση τον είχαν οδηγήσει να αμφισβητήσει την αξία του σπόρ, εκείνος απάντησε: " Όχι. Επειδή ξέρετε . . . η αναρρίχηση είναι επικίνδυνη!
Γνωρίζαμε ότι ο κίνδυνος είναι αναπόσπαστο μέρος του παιχνιδιού. Έτσι το είχαμε αποδεχθεί εξ' αρχής χωρίς ενδοιασμούς. Αυτό ωστόσο δεν μειώνει τη θλίψη για την απώλεια ενός φίλου. Η τραγωδία δεν είναι για το πρόσωπο που πέθανε, είναι για τη γυναίκα, τα παιδιά και τους γονείς του. Είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται πολύ κοντά σε αυτό το πρόσωπο, που βιώνουν το πένθος και την απώλεια ενός αγαπημένου τους προσώπου. Το άτομο που πέθανε είχε μια γεμάτη ζωή. Είχε πάει εκεί που κανένας στον κόσμο δεν μπορούσε, κάνοντας κάτι που απολάμβανε να κάνει. Η τραγωδία λοιπόν είναι για αυτούς που έμειναν πίσω. Γι' αυτό και έχει ιδιαίτερη αξία ο θάνατος του φίλου μου. Αισθάνομαι ακόμα την ολοκληρωτική αίσθηση της απώλειας γιατί απολάμβανα πάντα την παρέα του, το πάθος του και την τέχνη του. Οπως και να το δείς είναι η δική μου απώλεια και την βιώνω προσωπικά. Πιστεύω κατά έναν τρόπο ότι ποτέ δεν ήταν πιο ζωντανός από εκείνες τις στιγμές της δικής του προσπάθειας στον ανέγγιχτο και παρθένο χώρο που βρέθηκε για μια ακόμη φορά. Είναι εύκολο να πεθάνεις. Είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις μια ζωή γεμάτη συγκινήσεις. Ο Sheck έζησε τη ζωή του με το κεφάλι ψηλά. Μόνο ο θάνατος τον εξαπάτησε, όπως κάνει σε όλους μας τελικά.
Θυμάμαι τώρα ότι ακόμα και στα νεότερά μας χρόνια που ''ζούσαμε επικίνδυνα'', στα χρόνια που περάσαμε προετοιμάζοντας τις καταδύσεις μας, πάντα μα πάντα εξέταζε τις συνέπειες από τους μυριάδες κινδύνους που αντιμετωπίσαμε. Τα μάτια του ήταν πάντα ορθάνοιχτα για να διαβάζει τον κίνδυνο. Ποτέ δεν αψήφησε τον κίνδυνο, αλλά ήταν σημαντικό πάντα γι' αυτόν να κάνει την κατάδυση και τη δουλειά του όσο καλύτερα μπορούσε. Ήταν προσωπικό στοίχημα με τον εαυτό του. Είχε ήδη το ρεκόρ. Ενα ρεκόρ που δεν μπορούσε να έχει κανείς άλλος στον κόσμο! Αλλά έπρεπε να πάει βαθύτερα, όχι για να σπάσει το δικό του ρεκόρ, αλλά για την έμφυτη ανάγκη του εξερευνητή να πετύχει την αποστολή του. Έπρεπε να πάει βαθύτερα μόνο για τον εαυτό του!
Συνάντησα για πρώτη φορά τον Sheck το 1988, όταν είχε κάνει παγκόσμιο ρεκόρ κατάδυσης στα 237 μέτρα στο Nacimiento Mante μια άλλη βαθιά πηγή στο Μεξικό. Ήταν μόνος του σε αυτή την κατάδυση του μέσα στο μεγάλο και όμορφο σπήλαιο. Η ομάδα υποστήριξης από τρεις βοηθούς δύτες περίμενε απλά την επιστροφή του. Σε αυτόν τον εγωιστικό τομέα αυτοπειθαρχείας, αυτοσυγκράτησης, αυτοελέγχου, αυστηρότητας, πυγμής και επιβολής στον ίδιο σου τον εαυτό που λέγεται σπηλαιοκατάδυση ήταν αναζωογονητικό να βλέπεις έναν χαρισματικό άνθρωπο να πραγματοποιεί το αδύνατο χωρίς τυμπανοκρουσίες και κυρίως χωρίς βοήθεια και υποστήριξη που έχουμε δει τόσες φορές σε πολύ μικρότερες προσπάθειες απο άλλους. Ίσως και ο δεσμός που σχηματίστηκε μεταξύ μας σαν ζευγάρι στην κατάδυση να εξηγήτε επειδή ακριβώς και οι δυό μας περάσαμε το μεγαλύτερο μέρος της καταδυτικής μας ζωής σε καταδύσεις μοναχικές. Δουλέψαμε μαζί, αλλά η κατάδυση ήταν ανεξάρτητη προσπάθεια για τον καθένα μας. Ο χώρος και ο χρόνος διαχώριζε πάντα τις σημαντικές προσπάθειες μας. Χρειαζόμασταν ο καθένας την απόλυτη εστίαση στην διαδικασία που έρχεται από το να είσαι ανεξάρτητος από τους άλλους και απόλυτος κυρίαρχος της δικής σου μοίρας.
Ο Sheck αποκόμισε σχετικά γρήγορα ένα πλεονέκτημα της φήμης του ως ο βαθύτερος δύτης. Ήταν ένα σεμνό άτομο, ένας κύριος. Είχε τον απόλυτο σεβασμό από τους συνεργάτες του και τους συναδέλφους του εξερευνητές σπηλαίων. Τον σεβασμό τον κερδίζεις, δεν επιβάλλεται. Μια πικρή αλήθεια είναι ότι όσο μεγαλύτερες οι επιτυχίες σου τόση μεγαλύτερη η έχθρα και η αντιπαλότητα. Κυρίως απο αυτούς που δεν σε φτάνουν και σε φθονούν γι' αυτό. Παρόλα αυτά, δεν μπορώ να τον θυμηθώ ποτέ να πει ούτε μια κακή κουβέντα για κανέναν. Είμαι βέβαιος ότι είχε κάποιες επιφυλάξεις για ορισμένους από τους επικριτές του και τους κακούς τρόπους που αντιμετώπισε (που είναι τόσοι πολλοί σε ένα εγωιστικό ανταγωνιστικό περιβάλλον σαν της σπηλαιοκαταδυτικής κοινότητας), αλλά τον θυμάμαι πάντα να λέει ήσυχα "είναι ίσως καλύτεροι δύτες απο ότι εγώ» ή απλώς ''άστο να πάει''. Θυμήθηκα τον Mark Twain που είπε: "Η απρέπεια, η χυδαιότητα, η αισχρολογία ανήκουν αυστηρά σε αυτούς που τα επινόησαν. Ανάμεσα στα ανώτερα ζωικά είδη δεν υπάρχει κανένα ίχνος από αυτούς". Ο Sheck ήταν πράγματι μια υψηλότερη ανθρώπινη ύπαρξη.
Ίσως η μεγαλύτερη αναγνώριση για όλη τη ζωή ενός ατόμου και τα επιτεύγματά του να είναι ο σεβασμός των συναδέλφων του. Οι καλύτεροι δύτες στον κόσμο θρηνούν ακόμα τον Sheck. Και τον θυμούνται πάντα. Τι υπέροχη κληρονομιά που άφησε ο φίλος μου! Πρόσφατα έκανα ένα ταξίδι στo Zacaton να ελέγξω τις συνθήκες του νερού πριν πραγματοποιήσω μια ακόμα κατάδυση. Στάθηκα μόνος μέσα στα βαθιά νερά του El Nacimiento, παρατήρησα ότι ο καιρός ήταν άστατος, θυελλώδης, όπως την ημέρα που πέθανε ο Sheck. Ήμουν μόνος αυτή τη φορά, χωρίς τον φίλο μου και παρόλο που είχα διασχίσει το σπήλαιο τόσες πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, είχα περισσότερα συναισθήματα από ότι αναμενόταν. Είχαμε τόσα σχέδια για κατάδυση στο βυθό του Zacaton. Υπήρχαν τόσα πολλά μέρη που θέλαμε να βουτήξουμε σε όλο τον κόσμο. Αυτό ενισχύει περισσότερο την απώλειά μου. Εγώ μπορώ ακόμα να βουτήξω σε αυτά τα συναρπαστικά και παρθένα μέρη, αλλά δεν θα μπορέσω ποτέ ξανά με τον Sheck. Πριν από μερικά χρόνια εγωιστικά αφιέρωσα τη ζωή μου για να ζήσω τα όνειρα μου και ορκίστηκα ποτέ να μην αναβάλω τις ευκαιρίες που μου παρουσιάζονται για εξερευνήσεις, ακόμα και λόγω υποχρεώσεων και ευθυνών. Όταν κλήθηκα να πάω στη Νότια Αφρική και να βουτήξω στο Bushmansgat το καλοκαίρι πριν από την κατάδυση μας στο Zacaton, αρνήθηκα γνωρίζοντας ότι έπρεπε να προπονηθώ και ότι είχαμε ένα βαθύτερο σύστημα σπηλαίων εδώ. Εκτός αυτού, ήμουν σίγουρος ότι στο μέλλον θα πραγματοποιηθεί η μεγάλη υπόσχεσή μας να βουτήξουμε με τον Sheck τα εξωτικά και συναρπαστικά συστήματα σπηλαίων στη Γιουγκοσλαβία, τη Ναμίμπια και σε άλλα σημεία του πλανήτη που σχεδιάζαμε να βουτήξουμε μετά το Zacaton. Δυστυχώς αυτές οι μέρες δεν θα έρθουν ποτέ.
Αυτό το αφιέρωμα στον Sheck είναι δύσκολο έργο για μένα. Επέλεξα να προσπαθήσω και να δείξω το πνεύμα που τον διακατείχε αντί απλά να εξιστορήσω τα πολλά επιτεύγματά του. Αυτά τα επιτεύγματα είναι πράγματι μεγάλα, αλλά ήταν το πάθος του που τα έκανε δυνατά. Ήταν μια έμπνευση για όλους μας λόγω του πνεύματος και του πάθους του για την τέχνη του. Ήταν μια σημαία αυτό το άτομο για όλους εμάς και μια ένδειξη του τι ένας άνθρωπος μπορεί να επιτύχει, συχνά κάτω απο μεγάλες αντιξοότητες. Για την ιστορία να πώ οτι ήταν μια πρωτοποριακή προσωπικότητα που οδηγεί τους υπόλοιπους από εμάς στο μέλλον και μας κάνει σοφότερους και καλύτερους ανθρώπους. Και συχνά σε αυτή την ζωή πληρώνουμε ένα τεράστιο τίμημα για τα οφέλη που αποκομίζουμε. Ο Sheck εξακολουθεί να βουτά μαζί μου σε κάθε κατάδυση που κάνω. Και οι συζητήσεις μας γύρω από τη φωτιά είναι ακόμα εδώ. Δεν είμαι θρήσκος, αθανασία για μένα είναι οι μνήμες των φίλων μας, η αξία της εργασίας μας, η κληρονομιά της ευπρεπούς συμπεριφοράς και η έμπνευση που θα οδηγήσουν στο μέλλον τις προσπάθειες μας για να καταφέρουμε το αδύνατο. Ο Sheck μου είπε ένα βράδυ στο Μεξικό ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα ενός δασκάλου είναι οι μαθητές του να ξεπεράσουν τα επιτεύγματα του δασκάλου τους, να πάνε πιο ψηλά στη ζωή! (θα ήθελα να υποθέσω και σε μεγαλύτερα βάθη).
Διαβάστε το αφιέρωμα για τον Sheck Exley σε άλλο άρθρο μου εδώ.
Ελλήνισε και απέδωσε: #Κώστας Ανδρεάδης
Στην άσβεστη μνήμη του Sheck Exley (με απόλυτο σεβασμό)
