ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑ;

Περίπου δέκα χρόνια πριν ξεκίνησε ένα μικρό θέμα σε ένα τμήμα ενός βρετανικού καταδυτικού φόρουμ με τίτλο «έμαθα για τις καταδύσεις από αυτό ...» που βασίστηκε στο περιοδικό της RAF Flight Safety με τίτλο «έμαθα για τις πτήσεις από αυτό…» όπου το πλήρωμα του αεροσκάφους θα κατέγραφε τα λάθη τους και τις παραλείψεις τους και οι άλλοι θα μπορούσαν να μάθουν από αυτά. Χρειάστηκε λίγος καιρός για να πείσουμε τους ανθρώπους να μιλήσουν για τα πράγματα που πήγαν στραβά. Ο βασικός κανόνας ήταν ότι απαγορεύονταν στο φόρουμ τα αρνητικά σχόλια και οι ειρωνικές «τοποθετήσεις» που γελοιοποιούσαν τους δύτες. Αυτό συμφωνήθηκε και πολύ γρήγορα το αποδέχτηκαν όλοι. Ήταν η γένεση του έργου «Just Culture» Σωστή Νοοτροπία (Πνεύμα Δικαιοσύνης) που έκανα εδώ και χρόνια. Υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για καταδυτικά περιστατικά και πώς να βρούμε τους τρόπους να αποτρέψουμε τα ατυχήματα. Στο τέλος οι ίδιες ιστορίες επαναλαμβάνονταν ξανά και ξανά και όμως δεν φάνηκε να γίνεται τίποτα για να αρχίσουμε να μιλάμε ανοιχτά γι' αυτά.

''Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να μιλήσουμε για αποτυχίες, λάθη, σφάλματα, ελλείψεις, δυσλειτουργίες γιατί πρέπει να απελευθερωθούμε και να ανοιχτούμε στους άλλους και αυτό μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτοι, ευαίσθητοι, ευπαθείς.

Καταλαβαίνω. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να αισθάνονται ευάλωτοι ειδικά αν κατέχουν ηγετικές θέσεις ή θέσεις κύρους και επιρροής. Θέλουν να ελαχιστοποιήσουν τις αποτυχίες τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να φαίνεται αβλαβές αλλά είναι ζωτικής σημασίας για τους ηγέτες να είναι σε θέση να συζητήσουν τις αποτυχίες με τρόπο που να δείχνει ότι είναι κατανοητές και ανθρώπινες. Αν ηγείστε μιας ομάδας και δεν το κάνετε αυτό μπορεί να προκαλέσετε τέσσερα πολύ πραγματικά προβλήματα:

1. Αν δεν μπορείτε να αναγνωρίσετε την αποτυχία δεν μπορείτε να συνδεθείτε με την ομάδα σας. Στα πλαίσια της κατάδυσης η ομάδα θα μπορούσε να είναι το ζευγάρι σου στη βουτιά, οι φίλοι ή οι μαθητές σου αν είσαι εκπαιδευτής. Είναι αλήθεια ότι το ζευγάρι ή οι μαθητές σου δεν θα θέλουν να συζητήσουν τις δικές τους αποτυχίες, ειδικά αν αυτές είχαν σχέση με την ασφάλεια της ομάδας ή γενικά της κατάδυσης γιατί το πιο πιθανό είναι να μην θέλουν να συνδεθούν με αυτούς που έχουν κάνει λάθη στο παρελθόν. Ένας ηγέτης που ποτέ δεν απέτυχε σε τίποτα είναι είτε μια ανθρώπινη ανωμαλία είτε ένας ψεύτης! Ακόμη και αν η συγκεκριμένη αποτυχία δεν είχε μεγάλη σημασία για την ομάδα απλά προτρέψτε τους να μιλήσουν και εξηγήστε τους ότι αυτό τους βοηθά να συνδεθούν περισσότερο με την ομάδα. Βασικά, αυτό δείχνει ότι είστε άνθρωπος.

2. Αν δεν μπορείτε να αναγνωρίσετε την αποτυχία δεν θα μάθετε ποτέ από αυτή. Η αποτυχία λειτουργεί θετικά μόνο όταν μαθαίνετε κάτι σημαντικό από αυτή και στη συνέχεια κάνετε τις απαραίτητες προσαρμογές και διορθώσεις. Αν δεν το κάνετε αυτό δεν θα είστε ποτέ σε θέση να μάθετε από τα εξωτερικά ερεθίσματα που δέχεστε και θα τα απορρίπτεται πάντα. Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να γνωρίζετε και να συζητάτε με την ομάδα σας για τέτοια γεγονότα κυρίως για «σπάνια» περιστατικά που συζητούνται από ανθρώπους που συνήθως ήταν παρών στο περιστατικό ή επάνω στο σκάφος και που μπορεί να σας βοηθήσουν να είστε καλύτερα προετοιμασμένοι στο μέλλον.

3. Αν δεν μπορείτε να αναγνωρίσετε την αποτυχία δεν θα την ανέχεστε και από τους άλλους. Στο επιχειρηματικό περιβάλλον οι ηγέτες ξέρουν και το παραδέχονται ανοιχτά ότι η αποτυχία θα συμβεί και πολλές φορές το επιδιώκουν γιατί θα προσδώσει εφευρετικότητα στο προσωπικό που άλλοτε αποτυγχάνει και άλλοτε αγωνίζεται. Ξέρουν καλά να μην τιμωρούν την αποτυχία και τα λάθη αλλά με την στάση τους στέλνουν στο προσωπικό τους ένα ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα ότι αφενός δεν χάρηκαν, αφετέρου δεν θέλουν επ’ ουδένι να καταστρέψουν τον πειραματισμό και τη δημιουργικότητα. Αν θεωρείτε για τον εαυτό σας ότι ποτέ δεν έχετε αποτύχει τότε είναι πιθανό να είστε επικριτικός προς τους άλλους όταν το κάνουν, πράγμα το οποίο ακυρώνει τη συζήτηση περί αποτυχίας και φυσικά την επακόλουθη μάθηση από αυτήν.

4. Αν δεν μπορείτε να αναγνωρίσετε την αποτυχία θα βρείτε και τις δικές σας μελλοντικές αποτυχίες δύσκολες στο χειρισμό τους. Συχνά αυτό είναι εύκολο να το παραλείψετε. Ξεχνώντας τα λάθη σας σημαίνει ότι όταν θα συμβούν ξανά (και θα συμβούν, να είστε σίγουροι) θα είναι πολύ πιο δύσκολο να προχωρήσετε. Πολλοί που με γνωρίζουν ξέρουν ότι όταν συμβεί κάτι το δημοσιοποιώ. Όταν νιώθω απογοητευμένος κοιτάζω πίσω μου και θυμάμαι πόσο χρήσιμες ήταν όλες οι αποτυχίες μου, τα λάθη μου και συνειδητοποιώ ότι «είναι καιρός να προχωρήσω μπροστά, να αφήσω πίσω μου ότι έκανα λάθος, να προσαρμοστώ και στη συνέχεια να μάθω από τα λάθη μου». Η εσωτερική ανατροφοδότηση ακόμη και από τον εαυτό μας είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη μας. Η αποτυχία είναι μέρος της ζωής του καθενός. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την αποτυχία είναι το σημαντικό.

''Πρώτα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αποτύχαμε και κάναμε λάθος και αυτό μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο γιατί συχνά θα δεχτούμε όχι και τόσο τίμια σχόλια και κριτικές.

Από τη μία, οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες υποτίθεται ότι είναι διασκεδαστικές και έτσι οι άνθρωποι δεν τους ενδιαφέρει και δεν το βρίσκουν ενδιαφέρον να σχολιάζουν πάρα πολύ ή δεν το θεωρούν κάτι σοβαρό. Από την άλλη, η μάθηση και η βελτίωση από προηγούμενες εμπειρίες σημαίνει περισσότερη διασκέδαση και λιγότερο άγχος στην επόμενη κατάδυση.

Έχω αποτύχει αρκετά στο παρελθόν. Διάφορα γεγονότα στην καταδυτική μου ζωή κατέληξαν να συζητούνται σε φόρουμ κάτω από το όνομά μου. Αγωνίζομαι ακόμα λόγω ενός άρθρου που έγραψα το 2010 θέλοντας να εφαρμόσω τη θεωρία του «Ανθρώπινου Παράγοντα» στην ασφάλεια της κατάδυσης. Γράφτηκε σε μια συναισθηματική φάση και ήταν επικριτικό για την καταδυτική βιομηχανία. Το ερευνητικό εγχείρημά μου για να παράσχω αποδείξεις και συμπεράσματα υποστηρίζοντας τη θέση μου απέναντι στα καταδυτικά πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολο και δεν παράγει αποτελέσματα λόγω έλλειψης πόρων και δεδομένων. Έτσι μοιραία ή παροχή συμβουλών αφορά και περιορίζεται συνεχώς στην αντιμετώπιση των λαθών.

Ωστόσο, δεν μπορώ να παραγνωρίσω ότι κατά τα τελευταία πέντε μαθήματα έχω φορτώσει εμπειρία! Η συνεργασία με τους συμβούλους της ICU και το νοσηλευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευτές κατάδυσης και τους εκπαιδευτές εκπαιδευτών, τους καρδιακούς και θωρακικούς χειρουργούς, τους επαγγελματίες συμβούλους και τους προπονητές μου έδωσε λαμπρές ευκαιρίες για προσωπική βελτίωση. Ζήτησα ειλικρινή ανατροφοδότηση και την πήρα. Όμως, μόνο επειδή δημιούργησα εγώ ένα ασφαλές περιβάλλον στο οποίο ενθαρρύνθηκε η συζήτηση για την προσωπική αποτυχία και άρχισα εγώ πρώτος να δείχνω τον δρόμο. Εξαιτίας αυτού τα μαθήματά μου βελτιώθηκαν και η συνειδητοποίησή μου για ορισμένα θέματα είναι τώρα σαφέστερη. Υπάρχει πάντα περιθώριο βελτίωσης και η ανατροφοδότηση είναι πάντα ευπρόσδεκτη.

''Από κάθε κατάδυση μπορούμε να μάθουμε κάτι, αρκεί να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας (ή τα πιθανά λάθη), το πώς και γιατί συνέβησαν και να κάνουμε τις απαραίτητες προσαρμογές και ενέργειες πριν από την επόμενη εμπλοκή μας.

Μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους όχι μόνο να μάθουν για το θέμα της αποτυχίας, αλλά να συνειδητοποιήσουν ότι η αποτυχία είναι φυσιολογική και δεν χρειάζεται να την κρύψουμε.

Συμπέρασμα; Όλοι πρέπει να καταλάβουμε ότι όταν κάποιος κάνει κάτι που έχει άσχημη κατάληξη, πολύ πιθανόν να νόμιζε ότι ήταν λογικό να το κάνει και δεν πίστευε φυσικά ότι θα έχει αυτή την κατάληξη με τον τρόπο που το έκανε. Αν το ήξερε, δεν θα το έκανε.
__________________________________________

Footnote:
Human Factors Skills in Diving classes teaches us, in a safe space, to learn from others, to improve our own safety methods and attitudes, it provides food for thought on how to provide a better, easier learning environment for own students and allows us to be real human beings. There is intentionally lots of failure to learn from on the course. 
More information on Human Factors Skills in Diving classes can be found at www.humanfactors.academy
Upcoming classroom-based course dates are here https://www.humanfactors.academy/p/dates
Online micro-class (9 modules of approximately 15 mins each) details are here https://www.humanfactors.academy/store/C3V4Jnz4  

Ελλήνισε και απέδωσε: Κώστας Ανδρεάδης 

Aγοράστε το βιβλίο μου σε e-Book για Tablets / Smartphones / PC με λογαριασμό PayPal ή Credit Card
https://payhip.com/b/pS9s
...και σε έντυπη μορφή στο eBay με δωρεάν μεταφορικά για Ελλάδα και Κύπρο!