Πτήση μετά την κατάδυση. Τα τελικά επιστημονικά δεδομένα (όχι οι διάφορες θεωρίες)

Διαφορετικές θεωρίες

Όσον αφορά το ζήτημα της πτήσης μετά απο κατάδυση, έχουμε δει τα δεδομένα του παρελθόντος, τι πραγματικά συμβαίνει κατά τη διάρκεια και τώρα ήρθε η ώρα να εξετάσουμε και να εστιάσουμε στο τι συμβαίνει μετά. Στον τομέα των πτήσεων μετά τη κατάδυση, το σχέδιο δράσης «Flying bubbles» της DAN σηματοδοτεί το χάσμα που υπάρχει μεταξύ θεωρίας και πράξης.

Πριν από αυτό το σχέδιο υπήρχαν ποικίλες συστάσεις για το πόσο χρόνο θα περίμενε κανείς μετά από μια κατάδυση πριν πετάξει με αεροπλάνο, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος των προβλημάτων αποσυμπίεσης, που προκαλούνται κατά τις πτήσεις. Ωστόσο, όλα αυτά βασίστηκαν μόνο στη θεωρία: στην περίπτωση της DAN, η διάρκεια της περιόδου αναμονής καθορίστηκε με την παρακολούθηση πραγματικών καταστάσεων αποσυμπίεσης, ενώ σε άλλες περιπτώσεις βασίστηκε στην υπόθεση ότι «αφού μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν προβλήματα, ας συνεχίσουμε να τηρούμε αυτούς τους κανόνες».

Όσοι χρησιμοποιούσαν τους παλιούς πίνακες αποσυμπίεσης του αμερικανικού ναυτικού θα θυμούνται ότι έπρεπε να κατηγοριοποιηθούν ως ομάδα «D» πριν πετάξουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν ακόμη δυνατό να πετάξουν αμέσως! Στη συνέχεια, προστέθηκαν σταθερά διαστήματα (24 ή 48 ωρών), ανάλογα με το αν η τελευταία κατάδυση ήταν μονή ή επαναληπτική και αν βρισκόταν εντός της καμπύλης ή έξω από την καμπύλη. Ακόμη και ανάμεσα στους επαγγελματίες δύτες και τους στρατιωτικούς δύτες, οι χρόνοι αναμονής πριν από την επιβίβαση σε εμπορικό αεροπλάνο κυμαίνονταν από 2 έως 24 ώρες.

Το 1989 πραγματοποιήθηκε η πρώτη έρευνα «Flying After Diving». που οργανώθηκε από την Υποβρύχια Υπερβαρική Ιατρική Κοινότητα. Οι οδηγίες που δόθηκαν για τις εργαστηριακές μετρήσεις, σύμφωνα με τη DAN δεν ήταν πολύ περιοριστικές και εφαρμόστηκαν για να βελτιώσουν την ασφάλεια των καταδύσεων. Ωστόσο, πολλοί από τους ιδιοκτήτες των καταδυτικών κέντρων διαμαρτυρήθηκαν λέγοντας ότι η εφαρμογή αυτών των οδηγιών θα έβλαπτε την λειτουργία των καταδυτικών κέντρων στα νησιά. Από το 1992 έως το 1999, η DAN πραγματοποίησε πειράματα στο εργαστήριο FG Hall του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Duke, παρακολουθώντας πάνω από 500 άτομα σε 800 προσομοιώσεις πτήσης. Ήταν προσομοιώσεις επειδή αυτές οι «πτήσεις» έλαβαν χώρα σε ένα υπερβαρικό θάλαμο. Η DAN διερεύνησε περαιτέρω τη σχέση μεταξύ του κινδύνου της ασθένειας απο αποσυμπίεση και του επιφανειακού διαστήματος πριν από την πτήση σε μια ελεγχόμενη μελέτη, μια ανάλυση των παρελθόντων συμβάντων όπου συνέβησαν ή δεν συνέβησαν περιστατικά .

Ωστόσο, σε πολλούς τομείς της ιατρικής, οι εργαστηριακές μελέτες μπορούν να αποδώσουν αποτελέσματα που διαφέρουν από εκείνα που λαμβάνονται στο πραγματικό πεδίο δράσης. Επίσης, ορισμένα φαινόμενα δεν μπορούν να αναπαραχθούν στο εργαστήριο. Μπορείτε να βρείτε στοιχεία αυτής της διαφοράς σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Alert Diver (European Edition, 3/2006) από τον Δρ. R. Vann: «Η πτήση ή η άνοδος σε μεγάλα υψόμετρα μετά από πολλαπλές καταδύσεις για ένα διάστημα ημερών δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης στο εργαστήριο (υπερβαρικό θάλαμο)».

Το 2011, ενώ επέστρεψαν από ένα ερευνητικό ταξίδι στις Μαλδίβες, οι Δρ. Danilo Cialoni και Massimo Pieri, και δύο μέλη της ερευνητικής μας υπηρεσίας, είχαν μια συναρπαστική ιδέα που θα περιελάμβανε τη DAN Europe Research (ιδιαίτερα τον Prof. Alessandro Marroni και τον Prof. Costantino Balestra). Μια πρόκληση που θα γίνονταν για πρώτη φορά και έχει να κάνει με την έρευνα και διαχείριση των ηχητικών καρδιακών παλμών κατευθείαν κατά τη διάρκεια της πτήσης (επάνω στο αεροπλάνο).

Καρδιακή ηχώ κατά τη διάρκεια της πτήσης

Η διεξαγωγή μιας τέτοιας πρόκλησης ήταν δύσκολη, σχεδόν αδύνατη, ιδίως προχωρώντας με όλη τη γραφειοκρατία που συνεπάγεται. Προκειμένου να πάρουμε την πιστοποίηση για την EMI (ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή), που είναι απαραίτητη για τη χρήση του μηχανήματος υπερήχων κατά τη διάρκεια της πτήσης, οι τεχνικοί και οι ερευνητές της DAN Europe έπρεπε να περάσουν πολλές ώρες τη νύχτα στο αεροδρόμιο Μαλπένσα του Μιλάνου. Στο τέλος, η πρόκληση ξεπεράστηκε και για πρώτη φορά μπορέσαμε να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά στο σώμα ενός δύτη κατά τη διάρκεια της πτήσης.

Μόλις την πρώτη εβδομάδα έρευνας στις Μαλδίβες καταχωρήθηκαν περισσότερα από 4.000 αρχεία, τα οποία προφανώς ακολουθήθηκαν από μια μακρά και ακριβή ανάλυση. Η μεθοδολογία παρακολούθησης της καρδιακής ηχούς αποτελείται από τέσσερις φάσεις ελέγχου. 

Η πρώτη φάση, λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια και πριν την πτήση, όταν ο δύτης δεν βρισκόταν σε κατάδυση για τουλάχιστον 48 ώρες. Αυτές οι πρώτες δοκιμές είναι χρήσιμες για να έχουμε δεδομένα που δεν έχουν επηρεαστεί ακόμη από την υπερβαρική έκθεση και για να καθορίσουμε ποια ιατρική ορολογία αναφέρεται ως «ηχοκαρδιογραφικό παράθυρο». Η καταγραφή μιας ακριβούς μέτρησης της πίεσης στην καμπίνα κάθε 15 λεπτά γίνεται με τη χρήση ενός “iDive Pro” καταδυτικού υπολογιστή της «Dive System», συνεργάτη της DSL και της DAN Europe.

Στη δεύτερη φάση, γίνεται ένα ηχοκαρδιογράφημα και άλλες εξετάσεις που χορηγούνται μετά από κάθε κατάδυση κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας σε κρουαζιέρα. Κάθε φορά που ένας δύτης αναδύεται απο μια κατάδυση, πρέπει να πάει στην περιοχή του σπα το οποίο για την περίσταση είχε μετατραπεί σε «αίθουσα έρευνας» και κέντρο ιατρικής περίθαλψης που υποβάλλονταν εκεί όλοι σε διάφορες εξετάσεις. Τα προφίλ κατάδυσης όλων ελέγχονταν από τον υπολογιστή και φορτώνονταν για τις περαιτέρω δοκιμές. Όλες οι καταδύσεις πραγματοποιούνται εντός της καμπύλης ασφαλείας, η ανάδυση γίνεται με τη σωστή ταχύτητα και τηρείται πάντα μια στάση ασφαλείας 3 λεπτών σε βάθος περίπου 5 μέτρων. Κανένας από τους δύτες δεν υπέστη ποτέ την ασθένεια της αποσυμπίεσης.

Η τρίτη φάση, ελέγχου λαμβάνει χώρα στο αεροδρόμιο, όπου γίνεται η μέτρηση των καρδιακών παλμών από τους δύτες πριν από την επιβίβαση τους στο αεροπλάνο, μετά από ένα 24ωρο διάστημα διαλείμματος επιφανείας.

Στην τελική φάση, κατά τη διάρκεια της πτήσης, όλοι οι δύτες παρακολουθούνται με ηλεκτροκαρδιογράφημα και Doppler ακριβώς 30, 60 και 90 λεπτά αφού το αεροσκάφος φτάσει σε ύψος πτήσης.

Ανάλυση δεδομένων

Το ερευνητικό πρόγραμμα παρουσιάστηκε το 2013 στο συνέδριο EUBS (European Underwater and Baromedical Society) και έλαβε το βραβείο Zetterström για την καλύτερη παρουσίαση επιστημονικής εργασίας. Ορισμένα από τα δεδομένα είναι εύκολα κατανοητά. Για παράδειγμα, κατά την εξέταση στη διάρκεια της πτήσης δεν παρατηρήθηκαν φυσαλίδες σε οποιονδήποτε από τους δύτες που συμμετείχαν στην έρευνα. Αν και ήταν προφανές το αποτέλεσμα, η δοκιμή αυτή έπρεπε να γίνει διότι αποδεικνύει ότι αν φυσαλίδες βρεθούν στους δύτες κατά τη διάρκεια της πτήσης μετά απο κατάδυση, αυτές δεν θα είχαν προκληθεί από την ίδια την πτήση, αλλά από το συνδυασμένο αποτέλεσμα των καταδύσεων και την μετέπειτα αποσυμπίεση κατά την πτήση.

Άλλα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν από τη μελέτη ήταν απροσδόκητα. Για παράδειγμα, πάντα πιστεύαμε ότι μια πτήση μεγάλης διάρκειας ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με μια μεσαία διάρκεια πτήση. Αντίθετα, είναι ακριβώς το αντίθετο! Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο ύψος της συμπίεσης της καμπίνας του αεροσκάφους, περίπου 1500-1800 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας για ταξίδια στις Μαλδίβες, και 2400 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος) για ταξίδια σε κοντινότερους προορισμούς.

Η εξέταση των δύτων στον αερολιμένα πριν από το ταξίδι της επιστροφής στην οποία δεν παρατηρήθηκαν φυσαλίδες μας επέτρεψε να υπολογίσουμε ότι ένα διάστημα 24 ωρών αναμονής είναι αρκετό όταν παραμείνετε στο επίπεδο της θάλασσας και δεν μπορούν να σχηματιστούν φυσαλίδες. Προφανώς, ορισμένοι δύτες αναπτύσσουν περισσότερες φυσαλίδες από άλλους και αυτό ισχύει και για εκείνους που έχουν πολύ παρόμοια προφίλ καταδύσεων π.χ. σε μια ομάδα που πραγματοποιεί ίδιες καταδύσεις. Οι εξετάσεις κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, επέτρεψαν τη διάρθρωση των δυτών σε τρεις κατηγορίες:

• εκείνων που δεν αναπτύσσουν φυσαλίδες,
• εκείνων που περιστασιακά αναπτύσσουν φυσαλίδες
• και εκείνων που είναι επιρρεπείς σε φυσαλίδες και τις αναπτύσσουν μετά από κάθε κατάδυση. 

Για να επιτευχθεί μια συνεπής σύγκριση τα προφίλ καταδύσεων πρέπει να έχουν μικρή επίδραση στην κατηγοριοποίηση. Είναι προφανές ότι ένα »βαρύ» καταδυτικό προφίλ (βαθιά κατάδυση, μεγάλη παραμονή, γρήγορη ανάδυση) μπορεί να εμφανίσει περισσότερες φυσαλίδες από ένα »ελαφρύ». Η ανάλυση κατά την πτήση αποκάλυψε ότι η πλειοψηφία των δυτών δεν ανέπτυξαν φυσαλίδες κατά τη διάρκεια της πτήσης επιστροφής, εφόσον είχαν ένα 24ωρο διάλειμμα μετά την τελευταία κατάδυσή τους, αλλά οι «επιρρεπείς σε φυσαλίδες» δύτες ανέπτυξαν! Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο όσοι ανήκουν σε αυτή την κατηγορία (και αυτό θα βρεθεί μετά απο εξετάσεις) θα πρέπει να επιμηκύνουν περαιτέρω των 24 ωρών τον χρόνο αναμονής τους πριν από μια πτήση. Κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εβδομάδας, δύο δύτες έδειξαν ότι είναι «επιρρεπείς σε φυσαλίδες» και τους ζητήθηκε να μην κάνουν την τελευταία κατάδυση, παρατείνοντας έτσι τον χρόνο πριν την πτήση στις 36 ώρες. Είναι σημαντικό ότι κανένας από τους δύτες δεν ανέπτυξε φυσαλίδες κατά τη διάρκεια της πτήσης. Για όσους αναπτύσσουν εύκολα φυσαλίδες, ο χρόνος αναμονής άνω των 24 ωρών είναι πιο κατάλληλος. Εναλλακτικά, η έρευνα της DAN προτείνει το προληπτικό μέτρο αναπνοής του φυσιολογικού ιατρικού οξυγόνου.

Τα υψηλότερα επίπεδα φυσαλίδων παρατηρήθηκαν 30 λεπτά μετά την επίτευξη του ύψους πτήσης του αεροπλάνου και στη συνέχεια μειώθηκαν κατά τη διάρκεια των 60 λεπτών μέχρι τα 90 λεπτά, ακριβώς όπως και το μοντέλο αποβολής τους μετά από μια κατάδυση. Από την άλλη πλευρά, η αποσυμπίεση της καμπίνας του αεροπλάνου δρα όπως μια διαδικασία ελεγχόμενης ανάδυσης και παράγει τα ίδια αποτελέσματα. Καθώς ο χρόνος περνά σε αυτό το υψόμετρο, ο οργανισμός αποβάλει το άζωτο, γίνεται ο λεγόμενος αποκορεσμός ή αλλιώς απαζώτοση του οργανισμού και οι φυσαλίδες μειώνονται. Υπάρχει και μια άλλη πιθανή εξήγηση: οι μικροσκοπικές φυσαλίδες είναι ήδη παρούσες στο αίμα, αλλά είναι τόσο μικρές ώστε δεν μπορούν να παρατηρηθούν με ένα φυσιολογικό Echocardiogram. Η αποσυμπίεση θα μπορούσε να αυξήσει τις διαστάσεις τους και να τις καταστήσει πιο ορατές.

Ποια μελλοντικά αποτελέσματα μπορεί να συνεπάγεται αυτή η μελέτη για τους δύτες; Όπως δήλωσε ο καθηγητής Alessandro Marroni,

«κατευθυνόμαστε προς ένα μέλλον όπου η μεμονωμένη συνιστώσα μπορεί να επηρεάσει το μαθηματικό μοντέλο, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην πρακτική εφαρμογή της έρευνας στην ασφάλεια της κατάδυσης. Μέχρι σήμερα έχουμε εφαρμόσει τα μαθηματικά με τους υπάρχοντες αλγορίθμους, όταν μελετάμε το σώμα, αλλά σήμερα ξεκινάμε μια νέα συναρπαστική πορεία που θα βοηθήσει στην ενσωμάτωση απλών φυσιολογικών παραμέτρων στα μαθηματικά, καθιστώντας αυτούς τους αλγορίθμους πιο προσαρμοσμένους στον οργανισμό μας.

Το μέλλον βρίσκεται μπροστά και η DAN Europe αποφάσισε να το ακολουθήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με τη βοήθεια των δυτών, ενημερώνοντας τους για τις τρέχουσες και μελλοντικές εξελίξεις.

Άρθρο από: Stefano Ruia, 27 Ιουλίου 2015

Ελλήνισε και απέδωσε Κώστας Ανδρεάδης ©

Aγοράστε το βιβλίο μου σε e-Book για Tablets / Smartphones / PC με λογαριασμό PayPal ή Credit Card στο Payhip και σε έντυπη μορφή στο eBay με δωρεάν μεταφορικά για Ελλάδα. Επισκεφτείτε επίσης την σελίδα του βιβλίου στο Facebook για προσωπικές παραγγελίες και επικοινωνία με τον συγγραφέα αν επιθυμείτε να σας αποσταλεί με ΕΛΤΑ και προσωπική αφιέρωση