Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ AQUALUNG

Η ιστορία του Υδροπνεύμονα - AQUALUNG σαν εταιρία αλλά κυρίως σαν όνομα και εμπορικό σήμα κατατεθέν (brand name) ξεκινάει κάπου στις αρχές του 2ου Παγκοσμίου πολέμου όπου έγινε επιτακτική η ανάγκη ενός ανεξάρτητου και αυτόνομου συστήματος υποβρύχιας αναπνοής απαλλαγμένο από τις δυσλειτουργίες παρελθόντων συστημάτων.
 
Ηταν το 1941-42 οπού αυτή η ανάγκη υποχρέωσε το Πολεμικό Ναυτικό της Γαλλίας να διατάξει τον Ναύαρχο να βρει λύση στο πρόβλημα. Το Ναυαρχείο απευθύνθηκε στην Air Liquide την μεγαλύτερη κρατική εταιρία διαχείρισης αερίων (ακόμα και σήμερα) στην Γαλλία. Ο διευθυντής της με την σειρά του έστειλε τον καλύτερο και πιο ταλαντούχο νέο μηχανικό που είχε. Ονομαζότανε Emille Gagnan και είχε στο ενεργητικό του μεγάλες εφευρέσεις! Βασισμένος πάνω στα αρχικά σχεδία των Benoit Rouquayrol και August Denayrouse και στο σύστημα που είχαν κατασκευάσει σχεδόν 90 χρόνια πριν κατασκεύασε μια έξυπνη βαλβίδα παροχής και ζήτησης αέρα που μπόρεσε να συνδυαστεί με την φιάλη αναπνεύσιμου αέρα που κατασκεύαζε εκείνη την εποχή το εργοστάσιο της Air Liquide. Η βασική τροποποίηση ήταν η έδρα της βαλβίδας εξαγωγής του αέρα στο περιβάλλον. Αμέσως άρχισε να κατασκευάζεται στο εργοστάσιο αυτή η αναπνευστική συσκευή (φιάλη και ρυθμιστής πίεσης δυο σωλήνων) η οποία βαπτίστηκε από την εταιρία Aqualung (Υδροπνεύμονας). 

Πρώτος δοκιμαστής ήταν ο ίδιος ο εφευρέτης! Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 1943 ο Gagnan παρουσίασε την κατασκευή ολοκληρωμένη με τους δυο σωλήνες (αναπνοής/εκπνοής), το επιστόμιο και την βαλβίδα (πτερύγιο) εξαγωγής πίσω στην σύνδεση με την φιάλη. Εκείνη ακριβώς την στιγμή το Ναυτικό έψαχνε για έναν εθελοντή-δοκιμαστή της συσκευής όπου θα την περνούσε από εξαντλητικά τεστ. Ενας πλωτάρχης δέχτηκε να δοκιμάσει την συσκευή. Δεν είχε εμπειρία από συσκευές αλλά ήταν έμπειρος ελεύθερος δύτης και ασχολούνταν καιρό με την υποβρύχια φωτογραφία βουτώντας με άπνοια (στις άδειες του από το Ναυτικό) στα νερά της Νίκαιας κοντά στη βάση του Ναυτικού. Το όνομα του ήταν Jacques Yves Cousteau! Αμέσως γνώρισε τον Gagnan και γίνανε φίλοι. Στην συνέχεια πραγματοποιήσανε μαζί μερικές ακόμη βελτιώσεις.
 
Ας μην ξεχνάμε ότι εκείνη την εποχή η Γαλλία είχε συνθηκολογήσει και βρισκόταν κάτω από την Γερμανική κατοχή και έτσι δεν μπορούσε να γίνει καμιά προσπάθεια κατοχύρωσης της συσκευής. Παρά τις δυσκολίες η Air Liquide κατάφερε να πατεντάρει την συσκευή στα ονόματα των Gagnan – Cousteau αλλά μοναχά για την θέση που εδράζονταν η βαλβίδα εξαγωγής, κρατώντας τα αποκλειστικά δικαιώματα ολόκληρου του συστήματος με την ονομασία Υδροπνεύμονας για την ίδια! Εκείνη την εποχή την δύναμη την είχε ο στρατός και έτσι ο Cousteau εδραίωσε την θέση του σε αντίθεση με τον Gagnan που παραγκωνίστηκε! Ο Gagnan αρκέστηκε σαν αντιπρόσωπος της Aqualung στον Καναδά καθώς ήταν Γαλλοκαναδός. Τα αποτελέσματα του Υδροπνεύμονα έπρεπε να παρουσιαστούν στο Ναυτικό (και μάλιστα και των Γερμανών) και έτσι διοργανώθηκε μια μεγάλη επίδειξη στο Παρίσι όπου την παρουσίαση ανέλαβε ο Cousteau! Εκεί γνώρισε και την κόρη του διευθυντή της Air Liquide που αργότερα έγινε η γυναίκα του!!! Μια ειδική έκδοση του Υδροπνεύμονα με την ονομασία Aqualung – La Spiro technique κατασκευάστηκε αμέσως σαν θυγατρική εταιρία της Aqualung οπού ο Cousteau ανέλαβε διευθυντής του τεχνικού τμήματος και μέτοχος στην Air Liquide! Ηταν το 1946 όταν ο Aqualung - Spiro άρχισε να γεμίζει τις βιτρίνες των καταστημάτων που πουλούσαν αθλητικό υλικό στην Γαλλία αλλά και στην Ευρώπη.

Σε μια από εκείνες τις βιτρίνες σταμάτησε το βλέμμα ενός Γαλλοαμερικάνου που ζούσε στην Αμερική και είχε έρθει για διακοπές στο Παρίσι!
Ηταν ο Rene Bussoz. Ιδιοκτήτης μιας εταιρίας αθλητικού υλικού (Rene’s Sporting Good’s). Εντυπωσιάστηκε από την συσκευή και έμαθε για την λειτουργία της.
Εψαξε και βρήκε την εταιρία που την κατασκεύαζε και μίλησε με τον ίδιο τον Cousteau. Τον έπεισε να του παραχωρήσει το δικαίωμα να κατασκευάσει τον Υδροπνεύμονα στην Αμερική και να γίνει ο εκεί αντιπρόσωπος της συσκευής.
O Cousteau έπεισε με την σειρά του τα αφεντικά της Air Liquide διαπράττοντας ένα σφάλμα που θα το πλήρωναν σύντομα ακριβά! Ηταν το 1949 όταν ο Bussoz κατάφερε τελικά να πάρει σαν δείγμα 10 κομμάτια του Υδροπνεύμονα για να τα παρουσιάσει και να τα πουλήσει στην Αμερική. Και ήταν στα 1952 οπού άρχισε να κατασκευάζει τον Υδροπνεύμονα ο ίδιος στην θυγατρική εταιρία της Aqualung που ιδρύθηκε και λεγότανε U.S.DIVERS με αντίτιμο για την αντιπροσώπευση 250.000$ εφάπαξ και 50 σέντς για κάθε κομμάτι που θα κατασκευαζόταν στην Αμερική!
 
Η εξάπλωση του Υδροπνεύμονα όμως στην τεράστια αγορά της Αμερικής έκανε τον Cousteau να καταλάβει το λάθος του γρήγορα και έτσι απαίτησε από τον Bussoz να του γυρίσει πίσω τα συμβόλαια! Ο Bussoz δέχτηκε αλλά αυτή την φορά το αντίτιμο που έπρεπε να πληρώσει ο Cousteau και η Air Liquide ήταν μερικά εκατομμύρια δολάρια!!! Mε εκείνα τα λεφτά ο Rene Bussoz αγόρασε μια τεράστια έκταση στη Γαλλία και έγινε ιδιοκτήτης γηπέδων γκόλφ!!! Ετσι ο Cousteau πήρε και τα αποκλειστικά δικαιώματα της Aqualung – U.S.Divers για την αγορά της Αμερικής! Το 1956 κατοχυρώθηκε ολόκληρο το σύστημα με τη σύνθετη λέξη SCUBA (Self Contained Underwater Breathing Apparatus) όχι όμως από τον Cousteau ο οποίος βλέποντας ότι επικρατεί αυτό, αρχίζει μια μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία για να διαδώσει στο ευρύ κοινό την λέξη Υδροπνεύμονας. 

Την εποχή εκείνη όποιος ήθελε στην Αμερική να κατασκευάσει ένα ρυθμιστή πίεσης διπλού σωλήνα όπως ο Aqualung και δεν ήταν μέλος της U.S.Divers έπρεπε να πληρώσει για τα δικαιώματα στον Cousteau καθώς διάφορες εταιρίες όπως η Voit Rubber Co. και άλλες εξαναγκάστηκαν να πληρώσουν για την πρώτες ύλες και όλα τα μεταλλικά υλικά του ρυθμιστή που τότε κατασκευάζονταν από την Demo & Bob Dempster (Sherwood Group) αποκλειστικά για την U.S.Divers! Περίπου στα 1958 αρχίζει η στροφή των εταιρειών προς τον ρυθμιστή μονού σωλήνα οπού σιγά σιγά επικρατεί. Ετσι η Aqualung χάνει σταδιακά την ευρεσιτεχνία και τις χρηματικές απολαβές αλλά έχοντας την τεχνογνωσία και την πείρα κατασκευάζει και αυτή τον πρώτο ρυθμιστή της μονού σωλήνα με πρώτο και δεύτερο στάδιο. Στα επόμενα χρόνια η εταιρία παρουσιάζει αρκετές καινοτόμες προσπάθειες. Σήμερα κάτω από τον εμπορικό τίτλο της Aqualung στον τομέα του καταδυτικού εξοπλισμού στεγάζονται μεγάλες εταιρίες όπως η U.S.Divers – Techisub – Seaquest - Apeks κ.α. Οι απόγονοι του Cousteau (εγγονή και εγγονός) κατέχουν σήμερα μεγάλο μερίδιο της εταιρίας που συνεχίζει την δράση της στην καταδυτική βιομηχανία.

Ελλήνισε και απέδωσε: Κώστας Ανδρεάδης